Ανεκμετάλλευτος πλούτος οι περιοχές Natura και στην Αιτωλοακαρνανία - Ευκαιρίες για έσοδα

Η Λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου – Αιτωλικού ως case study στη μελέτη της διαΝΕΟσις για τις αποσπασματικές δράσεις ανάδειξης της περιοχής

«Κρυμμένα» κάτω από τον πλούτο των… προστατευόμενων περιοχών της χώρας βρίσκονται έσοδα για τα κρατικά ταμεία ύψους 2 δισ. ευρώ τον χρόνο.

Σύμφωνα με μελέτη της διαΝΕΟσις, που υλοποιήθηκε σε συνεργασία με τον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ), τα χρήματα αυτά θα εισέρρεαν στην ελληνική οικονομία, αν ένα 40% των περιοχών Natura 2000 της χώρας αναδεικνύονταν και αξιοποιούνταν, όπως συμβαίνει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Παράλληλα, θα εξασφάλιζε περισσότερες από 15.000 θέσεις εργασίας.

Το δίκτυο των προστατευόμενων περιοχών Natura καλύπτει περίπου το 27% της χερσαίας έκτασης, ωστόσο, οι Natura δεν είναι σημαντικές μόνο για τη διατήρηση των οικοσυστημάτων και της άγριας ζωής, αλλά και για την τοπική κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη με την προώθηση ήπιων μορφών τουρισμού (π.χ. οικοτουρισμό). Μάλιστα, όπως επισημαίνεται στη μελέτη, η οποία υπογράφεται από ερευνητές του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου και των Πανεπιστήμιων Αιγαίου και Δυτικής Αττικής, «η ήπια οικονομική δραστηριότητα στην επικράτειά τους πιθανόν δίνει επιπλέον κίνητρα για την διασφάλιση της προστασία τους».

Σύμφωνα με τη μελέτη οι ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις επενδύσεων στις Natura μπορούν να συνδυαστούν και με μια πιο αποδοτική εμπορική αξιοποίηση των προστατευόμενων περιοχών.
Για παράδειγμα με την πολιτική εισιτηρίων όπως ήδη συμβαίνει στο φαράγγι της Σαμαριάς και στο πάρκο των Σποράδων, την παροχή υπηρεσιών (πχ. οργάνωση αθλητικών και κοινωνικών δράσεων ή εκδρομών) και την πώληση τοπικών προϊόντων.

Αποσπασματικά κινούμαστε

Οι ερευνητές μελέτησαν παραδείγματα προστατευόμενων περιοχών στην Ελλάδα, μεταξύ αυτών και η Λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου – Αιτωλικού και στο εξωτερικό τα οποία έχουν αναπτύξει σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό τουριστικές δραστηριότητες. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα στις περιπτώσεις του εξωτερικού ο βιώσιμος τουρισμός εντός των προστατευόμενων περιοχών έχει αναπτυχθεί αρκετά μέσα από τη συνέργεια αρμόδιων φορέων του τουρισμού, φορέων υπεύθυνων για την ανάπτυξη της βιωσιμότητας, τοπικών φορέων αλλά και τουριστικών επιχειρήσεων. Αντίθετα, στην Ελλάδα αναδεικνύεται αποσπασματική εφαρμογή των διαφόρων εργαλείων διαχείρισης.

Η περίπτωση της Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου – Αιτωλικού : Σύντομη στάση στο ταξίδι για άλλο προορισμό

Στη μελέτη της διαΝΕΟσις εξετάζεται αναλυτικότερα η περίπτωση της Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου – Αιτωλικού, όπου αρμόδια, για την προστασία, διαχείριση και ανάδειξη του Εθνικού Πάρκου είναι η Μονάδα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Μεσολογγίου και Προστατευόμενων Περιοχών Δυτικής Στερεάς Ελλάδας του ΟΦΥΠΕΚΑ. Ωστόσο ποικίλοι φορείς, υπηρεσίες και οργανισμοί εμπλέκονται ακόμη με την προστασία και την τουριστική ανάπτυξη και προβολή του Εθνικού Πάρκου.

Παρά τον τεράστιο πλούτο της φύσης και της ιστορίας και την εύκολη προσβασιμότητα του τόπου, ο τουρισμός στο Εθνικό Πάρκο είναι ελάχιστα ανεπτυγμένος. Κατά κύριο λόγο αξιοποιείται το παράκτιο τμήμα (π.χ. Λούρος, Τουρλίδα, Γαλατάς, Κρυονέρι), ως θαλάσσιος προορισμός ημερήσιων εξορμήσεων αναψυχής των ντόπιων και ευρύτερα των κατοίκων του Αγρινίου και των γύρω οικισμών. Οι εγκαταστάσεις υποδοχής και εξυπηρέτησης των λουόμενων και ευρύτερα των επισκεπτών χρήζουν σημαντικής αναβάθμισης.

Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Μεσολογγίου που λειτουργεί από το 2007 στις εγκαταστάσεις του πρώην Σταθμού ΟΣΕ και αποτελεί αποκεντρωμένη υπηρεσία του ΥΠΕΠΘ, δέχεται ετησίως αξιόλογο αριθμό μαθητών και εκπαιδευτικών για την υλοποίηση προγραμμάτων και δράσεων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.

Η Ιερή Πόλη του Μεσολογγίου με τα μνημεία και την ιστορία της (αλλά και με ένα όνομα αναγνωρίσιμο παγκοσμίως), το Αιτωλικό, τα διβάρια στις λιμνοθάλασσες, οι ψαράδες με τις γαΐτες και τα σταφνοκάρια, τα τοπικά εδέσματα με κυριότερα το αβγοτάραχο και τα χέλια, οι εντυπωσιακοί σωροί του αλατιού, το αχανές και ήρεμο τοπίο, τα χιλιάδες πουλιά, παρ’όλη τη σπουδαιότητά τους, προσελκύουν μικρό αριθμό επισκεπτών, οι οποίοι κατά κύριο λόγο πραγματοποιούν σύντομη στάση στο ταξίδι τους για άλλον προορισμό.

Το Εθνικό Πάρκο δεν αποτελεί καταξιωμένο προορισμό ακόμη και για εξειδικευμένες μορφές τουρισμού (π.χ. παρατήρηση πουλιών, αλιευτικό τουρισμό).

Δράσεις ανάδειξης και προβολής

Η Μονάδα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου υλοποιεί μελέτες και έργα που σχετίζονται με τον τουρισμό και την αναψυχή στην περιοχή. Ειδικότερα, στο πλαίσιο του ΥΜΕΠΕΡΑΑ, υλοποιεί δράσεις δικτύωσης, επιστημονικής τεκμηρίωσης και ενδυνάμωσης της τεχνογνωσίας, παρακολούθησης ειδών και οικοτόπων, εντοπισμού και χαρτογράφησης θέσεων φωλεοποίησης θαλάσσιων χελωνών, βελτίωσης του καθεστώτος διατήρησης ειδών (π.χ. αργυροπελεκάνου, σταβλοχελίδονου, κιρκινεζιού, όρνιου, βίδρας) και τύπων οικοτόπων κ.ά.

Στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ υλοποιήθηκαν, μεταξύ άλλων, δράσεις ενημέρωσης - ευαισθητοποίησης του κοινού σε θέματα βιοποικιλότητας, παρακολούθησης επιλεγμένων ειδών άγριας ζωής (π.χ. θαλασσοκόρακας, μεσογειακή φώκια, ερπετοπανίδα Εχινάδων Νήσων), καθώς και σύνταξη μελέτης διαχείρισης επισκεπτών.

Στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ Δυτικής Ελλάδας αναβαθμίστηκε και εμπλουτίσθηκε ο εκθεσιακός χώρος του Κέντρου Ενημέρωσης του Εθνικού Πάρκου στο Αιτωλικό και παρήχθη ενημερωτικό υλικό.
Η Μονάδα Διαχείρισης υλοποιεί πληθώρα δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών και επιλεγμένων κοινωνικών ομάδων (π.χ. ενημέρωση σχολείων, τοποθέτηση ενημερωτικών πινακίδων για την κίνηση τροχοφόρων στις παραλίες κ.ά.), ενίσχυσης της οικοτουριστικής ανάπτυξης και προβολής του Εθνικού Πάρκου (π.χ. συνεργασία με το Σωματείο ΔΙΑΖΩΜΑ), συμμετοχή σε τοπικές και περιφερειακές κλαδικές εκθέσεις του τουρισμού, παραγωγή εκδόσεων και τηλεοπτικών σποτ για την ενημέρωση και προσέλκυση επισκεπτών, διοργάνωση ημερίδων για την ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας και την προώθηση εναλλακτικών μορφών τουρισμού.

Επιπλέον, ανάπτυξη συνεργασιών με τοπικούς φορείς και υπηρεσίες για τη διατύπωση ενιαίου οράματος και προτάσεων για την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού (π.χ. παρατήρηση πουλιών, θερμαλισμός, ράφτινγκ και κάιτ σερφ στον Εύηνο και στο Διόνι), συνεργασία με ΔΙΕΚ Μεσολογγίου και Αγρινίου για την υποβολή πρότασης για τη δημιουργία της ειδικότητας «Οικοξεναγός Προστατευόμενων Περιοχών» κλπ.). Επίσης, συνεργασία με αρμόδιους φορείς για την κατάθεση φακέλου πολιτισμικών στοιχείων του τόπου στον Εθνικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (π.χ. παραδοσιακή αλιεία, πανηγύρια Αϊ-Σημιού και Αγια-Αγάθης).

Ποικίλοι φορείς, όμως, εκπονούν μελέτες και υλοποιούν έργα και δράσεις για την τουριστική ανάπτυξη και προβολή του Εθνικού Πάρκου. Ενδεικτικά, το Σωματείο ΔΙΑΖΩΜΑ διαμόρφωσε το 2017 πρόταση για την υλοποίηση έργου με τίτλο «Διαδρομή Φύσης και Πολιτισμού της Αιτωλοακαρνανίας», αποσκοπώντας στη σύνδεση των έξι αρχαίων θεάτρων του νομού μεταξύ τους και με τον φυσικό πλούτο που τα περιβάλλει. Στόχος η δημιουργία ενός δικτύου πολιτιστικών και φυσιολατρικών διαδρομών και η συγκεκριμένη ιδέα θα γίνει πράξει μέσα από την ΟΧΕ που εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ Δυτικής Ελλάδας.

Οι πιέσεις στο περιβάλλον

Το μεγαλύτερο τμήμα του Εθνικού Πάρκου βρίσκεται σε άμεση παραγωγική εκμετάλλευση και η ολοκληρωμένη διαχείριση των υδάτων του προς όφελος της φύσης και των τοπικών κοινωνιών αποτελεί κύριο ζητούμενο.

Οι πιέσεις που υφίσταται, σχετίζονται με τη βελτίωση της κυκλοφορίας των υδάτων και τη λειτουργία των αντλιοστασίων, τη διαχείριση των αποστραγγιστικών υδάτων, τις παρεμβάσεις επαναφοράς και ρύθμισης επικοινωνίας της Βόρειας Κλείσοβας με τη θάλασσα, τη διαχείριση των υδάτων του βόρειου-ανατολικού τμήματος της Κλείσοβας, τη διάθεση λυμάτων βιολογικών καθαρισμών και την αντιμετώπιση φαινομένων ευτροφισμού, την έκλυση υδρόθειου στη λιμνοθάλασσα Αιτωλικού κ.ά.

Η ανεξέλεγκτη απόθεση απορριμμάτων και αδρανών υλικών είναι, επίσης, μείζον πρόβλημα. Η δε ανάπτυξη αυθαίρετων οικιστικών συγκεντρώσεων και καταπατήσεων εκτάσεων, η ανεξέλεγκτη κίνηση παντός τύπου τροχοφόρων, οι καθαρισμοί των ακτών με μηχανικά μέσα και η κατασκευή πρόβολων (π.χ. στο θαλάσσιο μέτωπο της λιμνοθάλασσας Παλαιοπόταμου) οδηγούν σε υποβάθμιση και καταστροφή των θινών και των αμμονησίδων.

Οι κυριότερες πιέσεις που σχετίζονται άμεσα με τον τουρισμό, αφορούν στην αυθαίρετη οικιστική ανάπτυξη και την καταπάτηση εκτάσεων στο παράκτιο μέτωπο π.χ. Διόνι, Κλείσοβα, Βαμβακούλα Ευηνοχωρίου, Τουρλίδα, Λούρος (καταστροφή βλάστησης, άντληση νερού, διάθεση λυμάτων και απορριμμάτων κ.ά.). Επιπλέον, στην ανεξέλεγκτη κίνηση τροχοφόρων στις αμμώδεις παραλίες και τις θίνες (διότι καταστρέφουν τη βλάστηση, φωλιές πουλιών και θαλάσσιων χελωνών, και τις ίδιες τις θίνες), αλλά και στους καθαρισμούς των παραλιών με μηχανικά μέσα που προκαλούν αντίστοιχα προβλήματα. Η ανεξέλεγκτη απόθεση απορριμμάτων και αδρανών υλικών αποτελεί, επίσης, σοβαρό πρόβλημα, σε όλη την έκταση του Εθνικού Πάρκου..

Δημήτρης Παπαδάκης - Εφημερίδα «Συνείδηση»

Ετικέτες: Επικαιρότητα