Α. Προκαταρκτικά
Η παράδοση της Εκκλησίας μας, πολύτιμος οδηγός στη γνώση της αλήθειας και την πνευματική ζωή μας, στήριξε στην πίστη, θετικά τους πιστούς Χριστιανούς όλων των αιώνων. Λάβαμε και κατέχουμε μ’ αυτήν, όσα η αγάπη του Τριαδικού Θεού, μας τα προσέφερε αποκαλυπτικά, οδοδείκτες της σωτηριολογικής πορείας μας. Αυτό ήταν και το προσδόκιμο που μας προσέφεραν με τη διδασκαλία τους όλοι οι Απόστολοι. Ο Απόστολος Παύλος συστηματοποιεί, επικεντρώνει και μας παραδίδει τούτη τη διδασκαλία με μια σαφή και κατηγορηματική διατύπωση.
Περιγράφει, προστατευτικά:
«Όσα γάρ προεγράφη, εις την ημετέραν διδασκαλίαν προεγράφη, ίνα δια της υπομονής και της παρακλήσεως των γραφών την ελπίδα έχωμεν». Ρωμ. ιε΄4.
Δηλαδή: Όσα γράφτηκαν κατά το παρελθόν στην Αγία Γραφή, γράφτηκαν και για δική μας νουθεσία, προκειμένου να έχουμε βέβαιη την ελπίδα της σωτηρίας μας, δια της υπομονής, της παρηγοριάς και της ενίσχυσης των Γραφών.
Προς επιβεβαίωση και επιτυχία αυτής της παραγγελίας πάλι ο ίδιος Απόστολος θα μας δώσει και δεύτερη παραγγελία.
Υποδεικνύει στους Χριστιανούς:
«Αδελφοί, στήκετε και κρατείτε τας παραδόσεις άς εδιδάχθητε είτε δια λόγου είτε δι’ επιστολής ημών», Β΄ Θεσ. β΄15.
Παραγγέλλει, δηλαδή: Αδελφοί μου, σταθείτε σταθεροί και αμετακίνητοι και κρατείστε σφιχτά τις παραδόσεις. Αυτές που έχετε διδαχθεί είτε με το προφορικό μας κήρυγμα είτε με γραπτή επιστολή μας.
Έτσι, μαθαίνουμε ότι η παράδοση, ως διδαχή μέσα στην Εκκλησία, προέρχεται από γραπτά κείμενα και από την προφορική διδασκαλία των Αποστόλων, ως και των ερμηνευτικών λόγων των Πατέρων της Εκκλησίας. Η βαρύτητα όμως της παράδοσης εστιάζεται στο λόγο της Αγίας Γραφής και όλως ιδιαιτέρως σε αποκαλυπτικές παραγγελίες του Ίδιου του Θεού προς Ισραήλ, τον εκλεκτό Λαό Του.
Β. Παράδοση και θυμίαμα
Στα πλαίσια της γραπτής και προφορικής παράδοσης στην Εκκλησία μας, εντάσσεται και το θυμίαμα, ως είδος λατρευτικού στοιχείου. Ιδιαιτέρως και ειδικώς μάλιστα, το θυμίαμα παραγγέλθηκε και εντάχτηκε στη Λατρεία από τον Ίδιο το Θεό, με παραγγελία του Θεού-Πατρός προς τον Μωυσή, κατά τη διάρκεια τα πορείας του Ισραηλιτικού Λαού προς τη γη της επαγγελίας, την Χαναάν. Συνδυάζεται και καθιερώνεται με την κατασκευή της Σκηνής του Μαρτυρίου, ως τόπου Λατρείας του Θεού, όπου το θυμίαμα κατείχε κεντρική θέση, μέσα στα Άγια των Αγίων ή προ της εισόδου αυτών. Έδωσε παραγγελία ο Θεός προς τον Μωυσή, πώς να κατασκευάσει αυτή τη Σκηνή και τι να τοποθετήσει σ’ αυτήν.
Το θυσιαστήριο του θυμιάματος, αναφέρεται στο Βιβλίο Εξόδου κεφ. Λ΄ (30):
«Και ποιήσεις θυσιαστήριον θυμιάματος εκ ξύλων ασήπτων», στιχ.1.
Δηλαδή: Θα κατασκευάσεις στο Σκηνή και θυσιαστήριο, από ξύλα που δεν σαπίζουν, όπου εκεί θα καίγεται το θυμίαμα.
Δεν υπήρξε αρκετή όμως η δοθείσα παραγγελία κατασκευής του θυσιαστηρίου του θυμιάματος. Προχώρησε ο Θεός και σε άλλες παραγγελίες – συμβουλές, προς ολοκλήρωση αυτού του έργου. Προχώρησε ακόμα και στη λειτουργική διαδικασία και την προσφορά του θυσιαστηρίου.
Όρισε και παράγγειλε ο Θεός στο Μωυσή τα ακόλουθα:
α. Με ποια μοναδικά υλικά γίνεται η παρασκευή του θυμιάματος. στίχ. 34.
«λάβε σεαυτώ ηδύσματα, στακτήν, όνυχα, χαλβάνην ηδυσμού και λίβανον διαφανή, ίσον ίσω έσται».
Δηλαδή: Φρόντισε να προμηθευθείς τα εξής πολύτιμα αρώματα: Στακτήν, ρητίνη σαν κανελόλαδο. Όνυχα, κοχγχύλι αρωματικό από Ερυθρά θάλασσα. Χαλβάνη, ευωδιαστή γόμμα από φυτό Συρίας. Λίβανον, γόμμα από το πυκνόφυλλο φυτό λίβανος της Αραβίας. Από το καθένα θα πάρεις ίση ποσότητα.
β. Τον τρόπο παρασκευής του θυμιάματος και μόνο από ειδικούς. στίχ. 35.
«ποιήσουσιν εν αυτώ θυμίαμα, μυρεψικόν έργον μυρεψού, μεμιγμένον, καθαρόν, έργον άγιον».
Δηλαδή: Θα κάμουν το θυμίαμα ειδικοί και έμπειροι αρωματοποιοί, αρωματικό μείγμα εκλεκτής ποιότητας, καθαρό χωρίς άλλες ουσίες. Θα είναι κατασκεύασμα άγιο, προορισμένο για ιερή χρήση.
γ. Έδωσε συγκεκριμένο χαρακτηρισμό του θυμιάματος. στίχ. 36.
«συγκόψεις εκ τούτων λεπτόν και θήσεις απέναντι των μαρτυρίων εν τη σκηνή του μαρτυρίου, όθεν γνωσθήσομαί σοι εκείθεν· άγιον των αγίων έσται υμίν».
Δηλαδή: Θα το κόψεις δε και θα το κοπανίσεις σε λεπτά τεμάχια και θα τα βάλεις απέναντι από τα ιερά σκεύη μέσα στη σκηνή του Μαρτυρίου όπου θα γίνω γνωστός Εγώ σε σένα. Άγιο των αγίων θα είναι αυτό το θυμίαμα για σας.
δ. Όρισε το χρόνο χρήσης αυτού, στη διάρκεια της ημέρας. στίχ. 7-8.
«θυμιάσει επ’ αυτού Ααρών θυμίαμα σύνθετον λεπτόν· το πρωί πρωί, όταν επισκευάζη τους λύχνους, θυμιάσει επ’ αυτού, και όταν εξάπτη Ααρών τους λύχνους οψέ, θυμιάσει επ’ αυτού· θυμίαμα ενδελεχισμού δια παντός έναντι Κυρίου εις γενεάς αυτών».
Δηλαδή: Και ο Ααρών θα προσφέρει επάνω στο θυσιαστήριο μικρά κομμάτια από θυμίαμα το παρασκευασμένο από διάφορες ουσίες. Θα θυμιάζει στο θυσιαστήριο ενωρίς κάθε πρωί, όταν θα προετοιμάζει τα λυχνάρια για την επτάφωτη λυχνία. Θα θυμιάζει επίσης και μετά τη δύση του ηλίου, όταν θα ανάβει τα λυχνάρια. Το θυμίαμα αυτό θα προσφέρεται συνεχώς ενώπιον του Κυρίου σε όλες τις άλλες γενεές.
ε. Απαγόρευσε τη χρήση του θυμιάματος για άλλους σκοπούς. στίχ. 37.
«θυμίαμα κατά την σύνθεσιν ταύτην ού ποιήσετε υμίν εαυτοίς· αγίασμα έσται υμίν Κυρίω».
Δηλαδή: Δεν επιτρέπεται να παρασκευάζετε για τους εαυτούς σας θυμίαμα παρόμοιο με το μίγμα αυτό. Το θυμίαμα αυτό πρέπει να το θεωρείτε άγιο και μοναδικό, ως προσφερόμενο στον Κύριο.
Προσοχή!… Η αγιότητα προσφέρεται δια θυσίας στον Άγιο Θεό μας.
Την οφείλουμε…
«Τοιαύταις γάρ θυσίαις ευαρεστείται ο Θεός», Εβρ.ιγ16.
Γ. Συμβολισμοί θυμιάματος
Η παράδοση της Εκκλησίας μας, όπως περιγράφεται πιο πάνω, παρελήφθη ως συνέχεια από την Π. Δ., δια του θείου Νόμου του Μωυσή. Προσέδωσε όμως και ιδιαίτερους συγκεκριμένους συμβολισμούς προς τους οποίους αποδίδεται ευλαβής σεβασμός από τους πιστούς. Επιπλέον η Εκκλησία μας προσέδωσε και πνευματικούς συμβολισμούς στο θυμίαμα, που αξίζει να τους θυμηθούμε.
Διαπιστωμένοι συμβολισμοί, αναφέρονται:
- Συμβολίζει την Προσευχή. Αυτήν που ανεβαίνει προς το Θεό, όπως το παράγωγο του θυμιάματος, ο ευωδιαστός καπνός. Είναι η φανερή πορεία της ψυχής, με την προσδοκία αποδοχής της από το Θεό. «Κατευθυνθήτω η Προσευχή μου, ως θυμίαμα ενώπιόν σου», Ψαλ. ρμ΄2.
Προβλέπεται κατά την ώρα της Προσευχής μας να καίγεται και θυμίαμα.
- Συμβολίζει τις πύρινες γλώσσες πυρός της Πεντηκοστής. Για το καιόμενο θυμίαμα λέγει ότι το προσφέρουμε στο Θεό, ως «Οσμή ευωδίας». Ο Θεός, «προσδεξάμενος αυτό εις το υπερουράνιο θυσιαστήριο», αντικαταπέμπει σε εμάς, «την χάριν του Παναγίου Πνεύματος».
Στην ώρα του θυμιάματος:
Χρεωνόμαστε να κλίνουμε ευλαβώς την κεφαλή,
ως δείγμα αποδοχής της θείας Χάριτος.
- Η ευωδία του θυμιάματος, συμβολίζει την υμνολογία μας προς τα άνω, προς το Θεό. Το ευχάριστο συναίσθημα που μας καταλαμβάνει, γεμίζει την καρδιά μας από θεία ευαρέστηση. Τότε, μετατρέπει και εμάς σε «ευωδία Χριστού».
Οι πιστοί κατά τον Απόστολο Παύλο, προσφερόμαστε ως:
«οσμή ευωδίας, θυσία δεκτή, ευάρεστον τω Θεώ».
(Φιλιπ. δ΄18)
Το λατρευτικό αυτό μέσο δημιουργεί κατανυκτικό
κλίμα προσευχής και ελκύει την αγιαστική χάρη του Θεού.
Δ. Το Θυμιατό
Στην όλη Εκκλησιολογική και λατρευτική διαδικασία με τους συμβολισμούς του θυμιάματος, συντρέχουν και οι συμβολισμοί του ιερού σκεύους αυτού, δια του οποίου προσφέρεται τούτο, άγιο στο Θεό. Πρόκειται για το λεγόμενο από τους πιστούς, «Το Θυμιατό». Το ιερό Θυμιατό, ως κινητό μεταλλικό σκεύος, ευρίσκεται σε όλους τους Ορθοδόξους ιερούς Ναούς και δέχεται όλα τα υλικά για το θυμιάτισμα· αναμμένα κάρβουνα ή καρβουνόσκονη και το θυμίαμα.
Εξαρτάται από τα ακόλουθα μέρη, με τους συμβολισμούς τους:
α. Κρεμιέται από τέσσερες αλυσίδες με δώδεκα κουδουνάκια που συμβολίζουν τους τέσσερες Ευαγγελιστές και τους δώδεκα Αποστόλους.
β. Η βάση του, συμβολίζει τα σπλάγχνα της Παναγίας Μητέρας όπου δέχτηκε την ανθρώπινη φύση ο Χριστός. Εκεί, «Ο Λόγος του Θεού νυμφεύτηκε την σάρκα».
γ. Τα αναμμένα κάρβουνα συμβολίζουν το πυρ της θεότητας. Είναι όπως «Η βάτος η φλεγομένη και μη κατακαιομένη», μπροστά στο Μωυσή.
δ. Η φωτιά συμβολίζει τη θεία Αγάπη. Αυτή που καίει και φλογίζει τις καρδιές όλων των πιστών.
Ε. Δια ταύτα
Βρισκόμαστε μπροστά σε τόσους συμβολισμούς του ιερού θυμιάματος. Με παρρησία να προσφέρουμε τις καρδιές μας στον άγιο Θεό μας, ως θυμίαμα.
«Ίνα λάβωμεν έλεον και χάριν εύρωμεν εις εύκαιρον βοήθειαν».
Νικόλαος Σπ. Βούλγαρης
Καθηγητής Θεολογίας
Θεία Λειτουργία ως η σπουδαιότερη προσευχή
