Γυναικοκτονία στο Μενίδι: Μήπως αντί να περιμένουμε από τις επιζώσες να κλειστούν σε δομές, να κάναμε κάτι για την απομόνωση των δραστών;

Danaj Enkelejda: Το έκτο θύμα γυναικοκτονίας στην χώρα μας για το 2024

Η 40χρονη Danaj Enkelejda είναι το πιο πρόσφατο θύμα γυναικοκτονίας στη χώρα μας, η έκτη για το 2024. Δολοφονήθηκε ξημερώματα της Πέμπτης 16/5 κάτω από το σπίτι της με πάνω από δέκα μαχαιριές σε λαιμό και θώρακα, που της προκάλεσε ο 50χρονος εν διαστάσει σύζυγός της, ο οποίος της είχε στήσει ενέδρα στο δρόμο που εκείνη περνούσε για να πάει στη δουλειά.

Γράφει η Εύα Ξευγένη, αρχισυντάκτρια της Womanlandia

Επί έντεκα χρόνια, υπέμεινε απειλές κατά της ίδιας και των δύο παιδιών τους, ξυλοδαρμούς και βασανιστήρια από το δολοφόνο της, με πιο χαρακτηριστικό το περιστατικό που αυτός της έβαλε το κεφαλι σε έναν κουβά με χλωρίνη όταν εκείνη ήταν έγκυος στο πρώτο τους παιδί.

Η Danaj ήταν ένα υποδειγματικό θύμα, τα είχε κάνει όλα σωστά. Είχε καταγγείλει πολλάκις την κακοποίηση που βίωνε. Μαζί με τα παιδιά τους, έναν γιο και μια κόρη ηλικίας 15 και 21 ετών, απομακρύνθηκε από τον 50χρονο κι έμενε τους τελευταίους μήνες σε καινούριο σπίτι, το οποίο όμως ο δράστης κατάφερε να εντοπίσει.

Αν και η οικογένειά της ισχυρίζεται ότι η Danaj τον είχε καταγγείλει στις Αρχές πάνω από 40 φορές για διάφορα περιστατικά, τα περισσότερα ρεπορτάζ κάνουν λόγο για τρεις εις βάρος του καταγγελίες: μία τον Απρίλιο του 2013, μία το Σεπτέμβριο του 2022 και μία στις 7 Μαΐου 2024, δέκα μέρες πριν τη δολοφονία της, όταν τον μήνυσε για ενδοοικογενειακή βία.

Στην τελευταία καταγγελία που έκανε η Danaj εις βάρος του πρώην συζύγου της, είχε αναφέρει πως «δεν ήμασταν ποτέ καλά, με έχει απειλήσει, εξυβρίσει πολλές φορές και με έχει χτυπήσει επίσης. Έχω καταγγείλει πολλά περιστατικά, αλλά όχι όλα. Χθες, στις 23:30 ήταν πάλι έξω από το σπίτι μου και απλά καθόταν στο αμάξι του. Τον πλησίασα να τον ρωτήσω γιατί είναι εδώ και άρχισε να με εξυβρίζει. ‘Πουτ——, θα δεις τι θα πάθεις. Θα σας κάψω’. Εγώ πήγα να καλέσω την αστυνομία και με έπιασε από τον λαιμό με δύναμη και μου γύρισε το δάχτυλο. Τότε η κόρη μου, που ήταν παραδίπλα, πήρε τηλέφωνο το 100».

Για το τελευταίο περιστατικό, ο μετέπειτα καθ’ ομολογία γυναικοκτόνος συνελήφθη με τη διαδικασία του αυτοφώρου, προσήχθη στην εισαγγελία, ασκήθηκε εις βάρος του ποινική δίωξη για ενδοοικογενειακή βία, σωματική βλάβη, εξύβριση και απειλή, και την επόμενη μέρα παραπέμφθηκε στο Αυτόφωρο Μονομελές Πλημμελειοδικείο για να δικαστεί, ενώ βρισκόταν σε προσωρινή κράτηση.

Στη δίκη, ούτε η Danaj ούτε η κόρη της εμφανίστηκαν, για λόγους που πλέον ακόμη και στους πιο δύσπιστους θα έπρεπε να μοιάζουν προφανείς, με το δικαστήριο να αναβάλει την εκδίκαση της υπόθεσης για τις 17 Μαΐου, μια μέρα μετά την ημέρα δολοφονίας της, και να αφήνει το γυναικοκτόνο ελεύθερο με περιοριστικούς όρους.

Στο σημείο αυτό, τίθενται δύο καίρια ζητήματα.

Το πρώτο είναι πως το αφήγημα πολλών «δικαστικών πηγών» και μέσων ενημέρωσης υπονοεί πως εάν η Danaj είχε εμφανιστεί στο δικαστήριο, η δίκη δεν θα είχε αναβληθεί, και τα πράγματα δεν θα είχαν πάρει αυτή την τροπή.

Το επιχείρημα αυτό, εκτός από το γεγονός ότι επιρρίπτει έμμεσα την ευθύνη στο θύμα για την πλήρη ανικανότητα της πολιτείας να το προστατεύσει, στη δικαστηριακή πραγματικότητα δεν ευσταθεί.

Μιλώντας στην εκπομπή της Νατάσας Γιάμαλη και του Γιώργου Παγάνη στον Real Fm στις 16/5, η δικηγόρος της Womanlandia Μαρίνα Μπούζη σχολίασε: «Ο ιατροδικαστής είχε στείλει την έκθεσή του; Θα σας απαντήσω γιατί είμαι σίγουρη χωρίς να το ξέρω, είμαι σίγουρη ότι δεν την είχε στείλει.

Δηλαδή, είτε το θύμα πήγαινε, είτε δεν πήγαινε στο ακροατήριο, πάλι θα είχαμε αυτή την αναβολή. Κι επειδή η ιατροδικαστική δεν θα ήταν έτοιμη ούτε στο δεκαπενθήμερο, θα πήγαινε μετά από πέντε, έξι μήνες. Άρα, το νομικό μας σύστημα δεν μπορεί να προστατεύσει όπως πρέπει αυτές τις γυναίκες που είναι θύματα κακοποίησης».

Ορισμένα δημοσιεύματα κάνουν εσφαλμένα λόγο στην εκ του νόμου αδυναμία του δικαστηρίου να παρατείνει την προσωρινή κράτηση του δράστη, καθώς μετά τις νέες νομοθετικές τροποποιήσεις του Κώδικα Ποινής Δικονομίας, σύμφωνα με ανακοίνωση του Κέντρου Διοτίμα, «για υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας, το δικαστήριο μπορεί να ορίσει τριήμερη αναβολή της εκδίκασης, διατηρώντας την προσωρινή κράτηση του δράστη».

Στο σημείο αυτό βέβαια προκύπτει το πιθανό πρακτικό αδιέξοδο της μη έγκαιρης προσκόμισης ενώπιον του δικαστηρίου της ιατροδικαστικής έκθεσης, όπως εξηγήθηκε από τη Μαρίνα Μπούζη, καθώς αφότου παρέλθει το χρονικό διάστημα των τριών ημερών, παύει η προσωρινή κράτηση του κατηγορούμενου.

Δεν γίνεται να συζητάμε για το ποινικό σύστημα λες και είναι μια καλοκουρδισμένη μηχανή όπου σε σπάνιες περιπτώσεις η βλάβη ενός μονάχα γραναζιού είναι ικανή να βραχυκυκλώσει τα πάντα, και αυτό μάλιστα να μας φαίνεται φυσιολογικό, σαν ένα «ωπ ρε γαμώτο, κοίτα τώρα αναποδιά, ποιος θα το περίμενε».

Τα συστημικά προβλήματα συνήθως συνεπάγονται και συστημικές δυσλειτουργίες. Δηλαδή, συνήθως όλα μπορούν να πάνε στραβά. Και αρκετά συχνά πάνε.

Χθες ήταν η αστυνομία, σήμερα είναι το δικαστήριο, αύριο θα είναι ο ιατροδικαστής, μεθαύριο ο διερμηνέας, σε ένα μήνα κάτι άλλο. Και, όπως έχουμε ξαναπεί πολλάκις, δε γίνεται ένα ανθρώπινο λάθος, μια εσφαλμένη αξιολόγηση των πραγματικών περιστατικών, μια κακή μέρα για τον δικαστή της έδρας να μπορεί να κοστίσει τη ζωή ενός ανθρώπου.

Αυτά τα τόσο προφανή θεσμικά σφάλματα αποδεικνύουν πόσο αποσπασματική και επιφανειακή είναι από την πλευρά της κυβέρνησης η αντιμετώπιση της έμφυλης βίας και των γυναικοκτονιών. Δεν ξέρεις από που να το πιάσεις. Από τη γραμμή SOS 15900 που δεν παραπέμπει απευθείας σε Ξενώνα, μέχρι το Panic Button που δεν υπάρχει ελάχιστος χρόνος απόκρισης, μέχρι την ΕΛ.ΑΣ. που μπορεί να προστατεύσει μια επιζώσα έμφυλης βίας με το να της δίνει φυλλάδια και να την παραπέμπει σε δομές, χωρίς να γνωρίζει καν πόσο εύκολο ή χρονοβόρο είναι για κάποια να φιλοξενηθεί από μία δομή. Απλώς ξεφορτώνονται το πρόβλημα, δεν είναι πια δικό τους.

Αυτό μας φέρνει στο δεύτερο καίριο ζήτημα, που είναι η κανονικοποίηση του να πρέπει μια γυναίκα να φύγει από το σπίτι της, την οικογένεια και τους φίλους της, το μέσο βιοπορισμού της ενδεχομένως και εν γένει τη ζωή της, για να είναι ασφαλής.

Δεν θέλω να παρεξηγηθώ, οι Ξενώνες φιλοξενίας δυστυχώς είναι ακόμη άκρως απαραίτητοι, κι έχω γνωρίσει σε αυτούς εργαζόμενο προσωπικό που κάθε μέρα προσφέρει ψυχή τε και σώματι, όμως δεν αποτελεί η κοινωνική απομόνωση της επιζώσας μια συμβολική τιμωρία της και μια παντελώς πρακτική και δυσανάλογη επιβάρυνσή της;

Πόσος χρόνος χρειάζεται μέχρι μια επιζώσα να προσκομίσει τα τυπικά έγγραφα εισαγωγής και φιλοξενίας σε έναν Ξενώνα που, σύμφωνα με τον κανονισμό λειτουργίας τους, είναι η γνωμάτευση από γενικό/ή ιατρό ή παθολόγο για αερογενώς μεταδιδόμενα νοσήματα, η δερματολογική εκτίμηση για μεταδοτικές δερματικές ασθένειες, η ψυχιατρική εκτίμηση για την πιστοποίηση της δυνατότητας συμβίωσης με άλλα άτομα, και η παιδιατρική γνωμάτευση για τα παιδιά της; Και που μπορεί να καταφύγει για ασφάλεια στο μεσοδιάστημα, εάν ο Ξενώνας δεν διαθέτει χώρο επείγουσας φιλοξενίας;

Αλλά έστω ότι όλα λειτουργούν σωστά, και μια επιζώσα προσκομίζει άμεσα τις τυπικές προϋποθέσεις, και ταυτόχρονα υπάρχει διαθεσιμότητα στη δομή που απευθύνθηκε και δεν χρειάζεται να πάει, με δικά της έξοδα, στη δομή κάποιας άλλης πόλης για να σωθεί. Όσο εκείνη βρίσκεται στον Ξενώνα, τι θα απογίνουν τα παιδιά της, όταν ο Ξενώνας μαζί με τη μητέρα δέχεται κορίτσια μέχρι 18 ετών και αγόρια μέχρι 12 ετών, και με αυτά τα δεδομένα τι κίνητρο δίνεται τελικά σε κάποια σαν την Danaj να επιλέξει την εισαγωγή της σε Ξενώνα;

Μήπως τελικά είναι η ίδια η ανεπάρκεια του κράτους αυτή που της στέρησε τη ζωή, εκτός από το δολοφόνο της, και όχι το γεγονός ότι απλώς «δεν εμφανίστηκε στο δικαστήριο» ή «δεν επέλεξε τον Ξενώνα»;

Όμως, έστω ότι με έναν μαγικό τρόπο κι αυτό λύνεται, και υπάρχουν διαθέσιμες κλίνες για όλες τις επιζώσες και τα ανεξαρτήτως φύλου και ηλικιας παιδιά τους. Πόσες γυναίκες θα πρέπει να κλείσουμε σε δομές επειδή με το να προστατεύσουμε σαν πολιτεία το δικαίωμά τους στη ζωή, εννοούμε αυστηρά στην επιβίωση, στη βιολογική συνέχεια της ζωής τους, με εκείνες να φεύγουν από το σπίτι τους, να πρέπει ίσως να διακόψουν τη δουλειά τους, να ζουν με μια μόνιμη αίσθηση φόβου και απειλής εκτός της δομής;

Θεωρούμε τον περιορισμό των γυναικών τόσο αυτονόητο, που ακόμη και όταν τους προσφέρουμε προστασία, η ζωή τους έχει περισσότερες αρνητικές επιπτώσεις και στερήσεις από τη ζωή του κακοποιητή τους, τυπικά μέχρι αυτός να καταδικαστεί.

Δεν είμαι καθόλου υπέρ της αυστηροποίησης των ποινών και του λεγόμενου «φυλακιστικού φεμινισμού», οι φυλακές είναι ένα μέρος απάνθρωπο που ξεφλουδίζει από την ανθρώπινη ψυχή κάθε αίσθηση αξιοπρέπειας. Όμως μέχρι να βρεθεί καλύτερος τρόπος, αρχής γενομένης με τη νομική αναγνώριση του όρου «γυναικοκτονια», προτιμώ δαγκωτό να κλείνεται μέσα ο δράστης, και όχι το θύμα.

Φωτογραφία αρχείου Eurokinissi

Ετικέτες: Επικαιρότητα

Θέλετε να μαθαίνετε πρώτοι τα νέα του Αγρινίου και της Αιτωλοακαρνανίας;